Wednesday, 13 November 2013

                          Eitt sindur meira um líggjan



Hvar fer sálin, tá lívið á fold brátt endar? Er lívið lagt framman undan? Munna ókendar kreftir millum kosmos og kaos stýra okkara lívi? Er lagnan loygd framman undan? Hesar spurnigar hevur menniskja altíð grundað yvir.

Ray Bradburry roynir at svara hesum spurningum í stuttsøguni "Líggin". Søgan snýr seg um eitt fátakt húski. Tey eiga ikki so mikið sum eitt klovið oyra. Vegna teirra armóð verða tey noydd at fara frá húsi og heimi. Tað einasta tey hava eftir er bilurin. Í fleiri dagar  koyra tey uttan mið og mál. At enda koma tey til ein garð. Konan biður mann sín fara at bidda um ein lítlan bita, tí børnini eru vorðin so svong. Maðurin, Drew, fer síðani at bidda, men komin inn í húsið finnur hann ein deyðan mann. Á køksborðinum liggur ein seðil, á honum stendur at deyði maðurin letur húsið og ogn sína til tann fyrsta, ið kemur fram á húsið. Húskið ger so av at flyta inn. Uttanfyri garðin er ein gyltur kornakur. Maðurin ger av at fara út at skera kornið, men hvørja ferð hann slær, rotnar tað. Maðurin heldur hetta verða ógvliga løgið, tí tá hann sker, hoyrir hann hvin og skrýggj. At enda finnur hann útav, at líggi hansara er deyðin, og at stráini eru menniskju. Sostatt ger maðurin av, nær fólk skula doyggja.

Søgan er skrivað í 3. persóni. Forteljarin er alvitandi. Tað kundi verið, at forteljarin er kosmos og kaos krefturnar, ið ráða yvir alheiminum. Forteljarin veit alt, ið hendir, áðrenn tað søgan tekur form. Allatíð verður lagt upp til ein óhugnaligan enda, og søgan berur brá av mystikki.
Spenningurin byggist upp, sum søgan tekur skap. Fyrst hevur søgan heldur syrgiligt huglag, húskið er fátækt. Síðani gerst tað óhugnaligt, tá Drew finnur deyða mannin, eisini tá hann fær líggjan. Eftir hetta gerst huglagið hugnaligari, tá korini hjá húskinum alsamt gerast betri.

Líggin hevur gjøgnum øldir symboliserað deyða. Líggin er jú amboðið, ið verður nýtt at kvetta stráð av við. Samstundis týðir hann eisini lív, líggin er jú alneyðugur fyri at menniskja skal kunna breyðføða seg. Í stuttsøguni hjá Ray Bradburry týðir líggin beinleiðis deyða, hann er amboðið, ið verður nýtt at kvetta øksini við, so tey menniskju, hvørs síðsti tími er komin kunna fara hiðani frá. Vit síggja jú, at tá maðurin noktar at skera akurin, doyggja menniskjuni ikki. Millum annað liggja kona og børn hansara í koma, tá tey áttu at latið lív í eldinum. Maðurin vil ikki skera akurin, tí hann vil ikki gera av hvør skal doyggja ella ikki. Tó er ein hægri makt, ið stýrir honum. Hann fær ikki latið vera. Út frá hesum kunna vit staðfesta, at Ray Bradburry heldur, at jacta alea est - terningurin er kastaður. Í hesum orðum liggur, at menniskjans lagna er løgd framman undan, har eru kosmos og kaos kreftir, ið stýra tess lívi. Also, er lagnan hjá Drew løgd framman undan. Sostatt var tað allatíðina ætlað, at hann skuldi geras ein persónsgerðing av deyðanum.

Kornið í stuttsøguni symboliserar alla menniskja ættina. Eitt aks verður ofta sett í samaband við lív og frugtbærheit, tí kornsins lívssyklus er tann sami, sum hjá einum menniskja. Fyrst er kornið eitt fræ, eins og menniskja er sáð. Eftir hetta grør aksið, eins og menniskja fer í gjøgnum tey 4. stadini: barn, tannáringur, vaksin og gamal. Síðani doyr tað og rotnar í moldini. Rotnaða holdið skapar gróðrarbotn, so nýtt lív aftur kann spíra.Vit síggjA jú, at heimurin steðgar upp og legst í djúpan dvala, tá Drew noktar at skera kornið. Hetta fær lesaran at hugsa, at deyðin er alneyðugur fyri at javnvágur skal ráði í alheiminum. Sostatt eru hægri kreftir, ið ráða millum kosmos og kaos.



Skrivað hava: Jóna, Bjørt og Anna Malan

No comments:

Post a Comment